Mijnheer de Eerste Minister,
Mevrouw de Minister van Justitie,
De vijftien procureurs des Konings van ons land sturen u deze open brief om uw aandacht te vestigen op de alarmerende toestand van justitie in ons land. Het is historisch dat alle procureurs des Konings zich achter een gemeenschappelijke boodschap scharen. Wij hopen dat u het belang en de draagwijdte van deze uitzonderlijke actie ten volle begrijpt.
Reeds vele decennia vragen de burgers van dit land – geheel terecht - om een betere kwaliteit van justitie. Als korpschefs van de Belgische parketten onderschrijven wij deze vraag volledig. Dat is ook de reden dat we hier vandaag zijn samengekomen.
Ondanks de vele witte marsen, ondanks de veelvuldige verzuchtingen vanwege burgers, niet het minst vanwege de vele slachtoffers, ondanks de duidelijke aanbevelingen vanwege de Hoge Raad voor de Justitie, ondanks de aanhoudende vragen vanuit de magistratuur zélf, zien wij tot op vandaag nog steeds geen significante of structurele verbeteringen. De pogingen die de voorbije decennia werden ondernomen via ad-hoc-maatregelen allerhande, beantwoorden duidelijk niet aan de standaarden die onze samenleving met recht en rede van een moderne justitie zou mogen verwachten.
Het is onze overtuiging dat de burger en de samenleving nood hebben aan een langetermijnvisie op veiligheid, en dit over legislaturen heen. Justitie moet meer zijn dan een loutere begrotingspost. Justitie is een dienstverlenende kerntaak van de Staat. Justitie gaat over mensen en gerechtigheid. Justitie gaat over het in stand houden van de democratische rechtsstaat en welvaartsstaat.
Wij roepen de regering en het parlement dan ook op om eindelijk ernstige inspanningen te leveren, mét de broodnodige structurele investeringen op lange termijn. Geen steekvlampolitiek meer.
De magistraten en medewerkers van het openbaar ministerie voeren hun opdracht elke dag met veel ernst en grote toewijding uit. In een almaar complexer wordende maatschappij, met vele complexe samenlevingsproblemen en mondiaal opererende criminele bendes, is dat een hele uitdaging. We willen en zullen dit blijven doen met veel passie en overtuiging, maar het is duidelijk dat er enkel écht resultaten zullen kunnen worden geboekt, als er ook op ernstige en structurele wijze wordt geïnvesteerd in ons rechtssysteem.
De situatie op het terrein is bijzonder schrijnend, dat is ondertussen – hopelijk – bij iedereen goed genoeg bekend. Dit weegt op onze mensen, nu zij niet kunnen voldoen aan hun maatschappelijke opdracht. Onderzoeken worden gevoerd, zittingen vinden plaats, maar uiteindelijk worden daders veroordeeld tot gevangenisstraffen die nauwelijks worden uitgevoerd. Jonge delinquenten of de vele tienduizenden minderjarigen die zich in een verontrustende opvoedingssituatie bevinden, kunnen niet geplaatst of geholpen worden door een tekort aan plaatsen in de gemeenschapsinstellingen. Alternatieve straffen, die nochtans sterk naar voor worden geschoven in het nieuwe strafwetboek, worden niet in voldoende mate uitgevoerd of pas na buitensporige termijnen wegens een gebrek aan middelen bij de justitiehuizen of andere partners in de gerechtelijke keten. Deze schizofrene situatie doet bij zowel de burger, de slachtoffers van misdrijven, als de medewerkers van justitie fundamentele vragen rijzen over de zin van ons dagelijkse harde werk.
Wie zal trouwens verantwoordelijk worden gehouden mocht het ergens in de gerechtelijke keten mislopen … ?
Al vele jaren luiden wij de alarmbel, doch klaarblijkelijk niet luid genoeg.
Alle parketten functioneren met een tekort aan magistraten en dit op basis van achterhaalde en onaangepaste wettelijke kaders. Er wordt niet of nauwelijks geïnvesteerd in het aantrekkelijker maken van een loopbaan als magistraat, parketjurist, parketcriminoloog of administratief medewerker. Integendeel zelfs, zoals recent nog bleek toen de pensioenmaatregelen werden aangekondigd zonder enig vorm van voorafgaandelijk overleg.
De werklast en druk op onze mensen is niet te onderschatten. Als procureurs moeten wij binnen ons strafrechtelijk beleid en in onze strafonderzoeken almaar meer prioriteiten bepalen: in welke fenomenen en dossiers gaan we wél en in welke gaan we niét meer investeren. Waar vinden we nog genoeg politiemensen om onderzoeken te voeren, vertalers of tolken, gerechtsdeskundigen, of takeldiensten, of … ? Deze situatie is onaanvaardbaar!
Veel gebouwen zijn in slechte staat en vormen aanzienlijke risico’s voor zowel onze medewerkers als de burger die zijn of haar zaak wil bijwonen; sommige plafonds dreigen in te storten, er staat schimmel op muren, er loopt ongedierte rond.
Veel projecten met betrekking tot de broodnodige digitale transformatie worden voortdurend uitgesteld.
De fysieke veiligheid van gerechtspersoneel en magistraten kan niet worden gegarandeerd, dit ondanks de toenemende persoonlijke bedreigingen aan het adres van onze mensen, zoals recent nog in de media is gebleken.
Het recente federale regeerakkoord benadrukt de noodzaak om te investeren in veiligheid, onder meer door het versterken van het aantal magistraten en medewerkers. Deze woorden zijn alleszins bemoedigend en hoopvol voor zowel de rechtzoekende als onze beroepsgroep.
Wij roepen echter vandaag – en dit meer dan ooit - op tot samenhang tussen woorden en daden. Het maken van loze beloften voedt enkel de frustraties en het onbegrip. Het zet ons waardevol samenlevingsmodel op de helling.
Mijnheer de Eerste Minister, Mevrouw de Minister, wij werden ondertussen geïnformeerd over de oprichting van werkgroepen die bepaalde van de hierboven vermelde kwesties zullen bestuderen. Wij verwelkomen dit initiatief en zijn bereid hier op constructieve wijze aan deel te nemen. Het moet echter duidelijk zijn dat het in deze voor ons meer moet zijn dan een zoveelste theoretisch overlegkader met een onzekere toekomst.
Onze bezorgdheid blijft dan ook bestaan, te meer nu het voor ons geheel onduidelijk is in hoeverre de ganse regering achter deze aanpak staat en daadwerkelijk bereid is met de conclusies en aanbevelingen van de werkgroepen aan de slag te gaan. In hoeverre is de werking van het gerechtelijke apparaat écht een prioriteit voor deze regering ?
Wij hopen dan ook dat één en ander zich binnen afzienbare tijd zal vertalen in échte en zeer concrete acties die ons zullen toelaten om onze kerntaken, onze dienstverlening naar onze bevolking toe, terug – of zo u wil “eindelijk” - op een kwalitatieve en professionele wijze uit te kunnen voeren.
Justitie is uitgeput. Het is tijd om te handelen.