Als leerkracht van opleiding heeft Sophie Salens in haar huidige functie als arbeidsauditeur van Henegouwen nog steeds een voorliefde voor het overdragen van kennis. Ze vertelt ons met passie over haar rol en de instelling waar ze die bekleedt. We bevinden ons in een theesalon op een steenworp van de Carré des Arts, iets voorbij de kantoren van het arbeidsauditoraat in Bergen, met een scone in de hand in een Brits aandoende Paddington-setting voor een relaxed gesprek.
Sophie Salens, kan je jezelf misschien even kort aan ons voorstellen?
Ik kom oorspronkelijk uit Brussel en woon nu in Genappe, in het westen van Waals-Brabant. Eerst studeerde ik voor leerkracht lager onderwijs, maar toen ik mijn diploma behaalde, besefte ik dat dat niets voor mij was. De maand daarop schreef ik me in aan de Université Saint-Louis voor een bachelor in de rechten. De masteropleiding heb ik dan in Louvain-la-Neuve gevolgd. Vervolgens heb ik twee jaar bij een notaris gewerkt, maar ik vond dat werk te repetitief. Daarna heb ik meegedaan met een examen voor juristen en kon ik dankzij een gunstige rangschikking solliciteren bij de rechtbank van eerste aanleg in Charleroi. Daar ben ik zes jaar gebleven, tot ik geslaagd was voor het magistratenexamen, waarna ik vier jaar op het parket van Charleroi heb gewerkt.
Je legde een afwisselend parcours af voordat je bij het arbeidsauditoraat van Henegouwen bent beland.
De Zetel sprak me erg aan en ik geef toe dat ik weinig afwist van het arbeidsauditoraat. Uiteindelijk solliciteerde ik er in 2013 en ben ik nooit meer weg gegaan. Sinds oktober 2022 was ik al waarnemend arbeidsauditeur en in april 2023 ben ik dan officieel aangesteld ter vervanging van Charles-Eric Clesse. En hier zit ik dan, met een eerste mandaat van vijf jaar, dat misschien wordt verlengd. We zien wel wat er nadien gebeurt. Als arbeidsauditeur zit ik middenin de actie en dat spreekt me zeer aan. Ik vond het trouwens belangrijk dat ik naast mijn leidinggevende functie ook aan dossiers blijf werken en deelneem aan hoorzittingen. Ik vind dat je, om een goede korpschef te zijn, je handen uit de mouwen moet kunnen steken.
Wat was jouw motivatie om je kandidaat te stellen in deze voor jou weinig bekende organisatie?
Ik heb me geïnformeerd. Zo heb ik kunnen zien in welke mate het auditoraat zorgt voor een mooi evenwicht. In het strafrechtelijk luik treden we op als substituut-procureur des Konings waarbij we werkgevers die de Belgische wetgeving niet respecteren, vervolgen en we de economische mensenhandel bestrijden. De Belgische sociale zekerheid is één van de beste ter wereld, maar het systeem kan alleen goed werken als iedereen het spel meespeelt en zich aan de regels houdt. Is dat niet het geval, dan raakt de concurrentie verstoord.
En in het burgerlijk luik?
Daarin zijn we verplicht om volledige, objectieve en goed onderbouwde dossiers voor te leggen aan de rechtbank. Zo helpen we onder meer werknemers en sociaal verzekerden, voor wie het niet steeds vanzelfsprekend is om hun rechten te doen gelden, of de Staat, als het gaat om het terugvorderen van uitkeringen die mogelijk ten onrechte zijn betaald. We gaan daarvoor bij alle instellingen op zoek naar de nodige informatie om een zo gedetailleerd mogelijk antwoord te bieden op de beoogde problematieken.
Een zeer breed spectrum aan bevoegdheden dus?
Ja. Volgens mij belichaamt het arbeidsauditoraat het Openbaar Ministerie, dat het meeste impact heeft op de mensen en hun dagelijks leven. Ik vind ons werk heel erg zinvol omdat iedereen (zowel werknemers als sociaal verzekerden) erbij gebaat kan zijn, en het ons toelaat om hun rechten af te dwingen, maar ook om sociale fraude effectief te bestrijden. Het is dus paradoxaal dat het arbeidsauditoraat zo weinig gekend is. Ook voor ons is dat trouwens enigszins nadelig.
Hoezo?
De parketten en de politie hebben niet altijd de reflex of de gewoonte om ons bepaalde relevante elementen of aanwijzingen mee te delen waarmee we een nieuw dossier kunnen openen of in een bestaand dossier vooruitgang kunnen boeken. Door beter samen te werken, zouden we in bepaalde zaken efficiënter kunnen optreden of de onterechte betaling van sociale uitkeringen eerder kunnen stopzetten. Daarom is het belangrijk om de collega’s bij de politie en de parketten te sensibiliseren.
Je lijkt dus zeker van jouw stuk.
We zullen daar ook in slagen als we uitleggen wat we doen, door onze bevoegdheden voor te stellen en nauwkeurig te omschrijven op welke manier deze partners voor ons nuttig kunnen zijn. Het arbeidsauditoraat is namelijk een vrijwel unieke structuur in de wereld. We krijgen trouwens regelmatig bezoek van buitenlandse vertegenwoordigers die komen kijken naar deze specifieke Belgische structuur en naar onze manier van werken. Ik wil van deze gelegenheid gebruik maken om te benadrukken dat het een enorme stap achteruit zou zijn wat betreft de sociale verworvenheden als er een fusie zou komen tussen de arbeidsauditoraten en de parketten of de hoven van beroep en de arbeidshoven. Gezien de specifieke technische aard van onze materies en het bijzondere karakter van het arbeidsrecht, het sociale zekerheidsrecht en het sociaal strafrecht is het namelijk essentieel om te kunnen rekenen op gespecialiseerde magistraten.
Hoe zit het met de aanwervingen?
Wat ons soms parten speelt, is dat niet enkel het grote publiek, maar ook de gerechtelijke stagiairs, die zelden in eerste instantie kiezen voor het arbeidsauditoraat, te weinig over ons weten. We ontvangen dan ook minder kandidaatstellingen. Maar ik blijf optimistisch. Ik lobby regelmatig, onder meer bij de examenlaureaten, en de dingen beginnen te veranderen!
Is het imago van het arbeidsauditoraat makkelijk te ‘verkopen’?
We halen duidelijk minder vaak het nieuws dan de parketten, en dat terwijl ons optreden een heel grote impact kan hebben. Het is aan ons om onze instelling in de schijnwerpers te zetten en te laten zien hoe nuttig ze wel niet is en hoe ver ze verwijderd is van het stoffige imago dat we haar soms ten onrechte toebedelen. Mijn lerarenopleiding helpt me om boodschappen door te geven en concepten duidelijk te maken. Ik geniet ervan om iets over te brengen, uit te leggen of begrijpelijk te maken.
“Empathie, een luisterend oor en waardering: Drie succesfactoren die zorgen voor samenhang binnen teams”
Sterke werkkrachten aantrekken, is één ding. Maar je moet ze ook kunnen houden.
Dat kan door een verpersoonlijking van onze diensten. In Henegouwen leid ik bijvoorbeeld een enthousiast en divers team van collega’s met uiteenlopende achtergronden. Dat is rijkdom. We zitten verspreid over drie afdelingen - Charleroi, Bergen en Doornik - waar ik regelmatig kom, maar ik ben het vaakst aanwezig in Charleroi omdat mijn dossiers daar liggen. Ik hecht erg veel belang aan samenhangende teams. Samenhang is er enkel als we naar elkaar toe empathie, een luisterend oor en waardering tonen. Het is belangrijk dat iedereen zich goed voelt op het werk. Enkele voorbeelden? Ik probeer plaatsen in te richten en momenten te creëren om het welzijn op het werk te verbeteren. Zo heeft de aankoop van koffiezetapparaten alleen al bijgedragen tot een betere dynamiek. Behalve in uitzonderlijke situaties staat de deur van mijn kantoor altijd open en mag iedereen me komen ‘storen’. Er zijn ook teambuildings en gezamenlijke maaltijden, zowel met de magistraten als met het gerechtspersoneel, omdat er sprake moet zijn van één hecht team. En daarbij mogen we natuurlijk het recht op deconnectie niet vergeten.
Wat je ook voor jezelf toepast?
Ik probeer dat te doen. Over het algemeen zet ik mijn PC niet aan tijdens het weekend, al geef ik toe dat ik mijn e-mails ook op mijn gsm ontvang. Maar wanneer ik ‘s avonds thuiskom, probeer ik er niet meer naar te kijken. Je moet je kunnen loskoppelen van het werk om te kunnen uitrusten, je batterijen opnieuw op te laden en het evenwicht in je leven te bewaren.
Wat doe je om je echt te deconnecteren?
Tijd spenderen met familie, bijvoorbeeld, met mijn man en mijn twee zonen van 17 en 20 jaar oud, dat houdt me met beide voeten op de grond. En naar de bioscoop gaan. Maar ik speel ook graag tennis en doe aan yoga. Dat helpt me echt om los te laten en beter te focussen. Tijdens het weekend ga ik ook graag wandelen in de frisse lucht en geniet ik van de zonsondergang aan de oevers van de Somme. Ik kom er vooral tot rust door de natuur en de schaarse bebouwing, dat vind ik het leukst aan deze regio. En als laatste, wat me nog het meest helpt om te deconnecteren, zijn gebakjes (de setting van ons gesprek is dus perfect). Of het nu gaat om macarons of iets met chocolade, de ingrediënten die je moet afwegen, de juiste temperatuur die je moet vinden... Dat alles vergt concentratie en zorgt ervoor dat ik mijn hoofd leeg kan maken. En het is natuurlijk dé gelegenheid om even samen aan tafel te zitten, zoals vandaag.
Artikel uit KortOM, het digitale magazine van het Openbaar Ministerie