OMPinie - Bernadette Baeyens, eerste substituut-procureur des Konings parket Oost-Vlaanderen
Parketmagistraat Bernadette Baeyens over werken binnen het Openbaar Ministerie als vrouw: “Wanneer iedereen op de juiste plaats zit, ongeacht geslacht, is de impact op de maatschappij des te groter.”
26 jaar geleden stapte ik de magistratuur in na het slagen in een examen, toen nog ingericht door het toenmalig Wervingscollege der Magistraten, en het doorlopen van de gerechtelijke stage. De toegang tot de magistratuur start anoniem, door het afleggen van een anoniem schriftelijk examen, per definitie speelt geslacht dus geen rol en worden de kandidaten enkel op basis van capaciteiten geselecteerd. Dat geslacht geen selectiecriterium is, bewijzen ook de cijfers. Binnen het Openbaar Ministerie zijn er 951 magistraten, waarvan 590 vrouwen en 361 mannen. Binnen Justitie zitten we in een comfortabele positie als vrouw en voelen we ons gerespecteerd, daarom ook dat ik de nood niet voel om op de barricades te gaan staan op de werkvloer. Maar ik wil wel een oproep doen om voor een carrière binnen de magistratuur te gaan en kansen te grijpen.
Ik hoor vaak in andere organisaties dat er wordt gezegd ‘deze keer moet het een vrouw zijn’. Wanneer je met tien personen in concurrentie bent en er zijn negen mannen beter, dan zou ik niet graag die vrouw zijn die gekozen wordt. Dan zou dat niet de juiste vrouw op de juiste plaats zijn. Ik vraag me soms af of het niet als excuus door niet-geselecteerden wordt gebruikt om tegen de buitenwereld te zeggen ‘het is een vrouw geworden, omdat het een vrouw moest zijn’. Is het makkelijker om dit tegen de buitenwereld te zeggen dan te kijken naar de kwaliteiten van de persoon die het geworden is?
De kracht van gelijkheid biedt juist de mogelijkheid om competenties te vergelijken.
De kracht van gelijkheid biedt juist de mogelijkheid om competenties te vergelijken. Dan heeft iedereen vrede met de keuze en dan zal dat gedragen worden door de hele organisatie. Wanneer iedereen op de juiste plaats zit, ongeacht geslacht, is de impact op de maatschappij des te groter.
Toen ik magistraat werd, kwam er vanuit mijn omgeving wel eens de opmerking dat ‘parketmagistraat een comfortabele job is als vrouw’. Het werd afgeschilderd als een job met makkelijke uren, waardoor je goed voor je gezin kan zorgen. Binnen het Openbaar Ministerie hebben we net een onregelmatige job met wachtdiensten en weekendwerk. Maar dat geldt evengoed voor andere sectoren waar nog veel meer inspanning en flexibiliteit wordt gevraagd, zoals in de zorg.
Ik wilde in de eerste plaats magistraat worden vanuit mijn ambitie. Ik heb me kandidaat gesteld om mee mijn schouders te zetten onder de problemen die er waren tijdens het post-Dutroux-tijdperk. Ik heb me nooit de vraag gesteld ‘kan ik dit wel, als vrouw?’ en ‘kan ik dit ooit combineren met een gezin?’. Als de ambitie en werkijver er is, dan is er veel mogelijk. Voeg daar nog wat passie bij en je kan bergen verzetten. Naar mijn gevoel heb ik mijn job altijd goed kunnen uitvoeren.
We zijn meer dan een ambt met een rugzakje dat vol zit met materies en dossiers.
Waar ik wel graag de aandacht op wil vestigen, is dat je als vrouw, vanuit je privésituatie, niet altijd de kansen kan grijpen die je organisatie biedt. Het is niet omdat de mogelijkheid er is, dat je het ook kan/moet doen. Ik heb altijd het geluk gehad om gesteund en gerespecteerd te worden vanuit mijn thuissituatie. Wanneer ik bijvoorbeeld voor het Openbaar Ministerie op een jobbeurs sta, vragen veel jonge vrouwen of een job als magistraat combineerbaar is met een gezin. Bij magistraten in opleiding merk ik dat er een bepaalde verlegenheid is wanneer hun kind ziek is of ze zelf ziek zijn. Ze hebben angst om hierop afgerekend te worden, maar dat is absoluut geen issue meer. Een goed draaiende organisatie moet dit kunnen opvangen.
Niet dat ik me stoor aan de vraag hoe wij magistraten onze job combineren met een gezin, deze mag zeker gesteld worden, wanneer die ook aan mannen gesteld wordt. Voor mannen is dat evenwicht tussen werk en privé evengoed een probleem of struggle. Op dat vlak worden mannen soms in de kou gelaten, er wordt vanuit gegaan dat voor mannen alles vlot combineerbaar is.
Binnen het Openbaar Ministerie zijn we als organisatie een hecht team dat elkaar steunt waar nodig. Elke fase in het leven heeft andere opportuniteiten en keuzes. Je moet in staat zijn om die telkens te herevalueren. Vrouwen die op een druk moment in hun privéleven kiezen voor de magistratuur, hoeven zich dus niet te laten afschrikken.
Soms krijg ik ook de vraag of onze job ons karakterieel veranderd heeft en of we het moeilijker hebben bij bepaalde materies. Ze gaan ervan uit dat een vrouw karakterieel automatisch zachter is. Aan een man wordt deze vraag bijna niet gesteld. Er wordt vanuit gegaan dat een man vanzelfsprekend gehard is. Stel dus gerust die vragen aan zowel vrouwen áls mannen. Dezelfde antwoorden zullen volgen. Net zoals alle andere mensen zijn we partner, moeder, kind van… We zijn meer dan een ambt met een rugzakje dat vol zit met materies en dossiers waarmee we in aanraking komen binnen het Openbaar Ministerie.
Alles heeft te maken met hoe je in het leven staat. Ik heb lang zedendossiers behandeld in een team van vrouwen én mannen. Momenteel ben ik teamverantwoordelijke voor de pool levensdelicten, waarbij de meerderheid van het team uit vrouwen bestaat. Of je nu met meer mannen dan vrouwen of omgekeerd samenwerkt, maakt niet uit. Je moet vooral jezelf goed kennen, doen wat binnen je comfortzone ligt, je sterke punten ontwikkelen en deze in de verf zetten. Dat maakt elke procureur uniek, ongeacht zijn of haar geslacht.
Vrouwen zullen dus niet milder vorderen dan mannen. Dat is even genuanceerd. Een goede procureur is een genuanceerde procureur die op voorhand zowel de pro’s en contra’s en de standpunten van de burgerlijke partij als van de verdediging kan achterhalen. Het is zelden een zwart-wittekening. We kijken met een open geest naar de volledige context, naar het verhaal van het slachtoffer en de dader. Onze normen en waarden (integer, objectief, onpartijdig, menselijk en onafhankelijk) binnen de organisatie zijn genderneutraal en brengen we ook naar buiten, zodra we starten in een dossier.
Bij het Openbaar Ministerie krijgt iedereen binnen dezelfde functie hetzelfde loon. Het is niet zo dat mijn mannelijke collega’s opslag kunnen vragen en krijgen, en ik niet. We zijn evenwaardig. En die gelijkwaardigheid vertaalt zich op de werkvloer.
We hebben bij het Openbaar Ministerie hierin uiteraard een weg afgelegd. Als vrouw heb ik mij altijd kunnen ontplooien binnen onze organisatie. Iedereen krijgt binnen dezelfde functie hetzelfde loon. Punt. Het is niet zo dat mijn mannelijke collega’s opslag kunnen vragen en krijgen, en ik niet.
Bij de hoogste functies zijn er wel minder vrouwen, maar ik ervaar het zeker niet als iets negatiefs dat een man die functies bekleedt. Stellen we ons als vrouw niet kandidaat, dan kunnen we ook niet geselecteerd worden. Wanneer voor deze functies meer mannen meedoen dan vrouwen, of soms zelfs geen vrouwen, dan is dat een logisch gevolg. Dan moeten we als organisatie in eigen boezem durven kijken en nadenken hoe we vrouwen kunnen motiveren om zich wél kandidaat te stellen.
